باورهای طبیعت گرا: ایران سرزمینی است با اقلیم های متفاوت و طبیعتی کم نظیر، دارای تمدن غنی که برآمده از باورها و ادیان طبیعت گرای آن است؛ ایرانیان عناصر طبیعی چون ماه و خورشید، خاک، آب و آتش را گرامی داشته و اسطوره ها و خدایانی برای این عناصر مقدس خلق کرده اند. از میان این اساطیر آناهیتا ایزدبانوی آبهای روان و نماد فراوانی و برکت جایگاهی بس رفیع و مهم داشت و تاکنون نیز آثار آن در آیین و آداب مردم و در هنر و معماری آنان آشکار است. نیایش ایزدمهر که نماد نور و فروغ خورشید بود، همچنین پاسداری از آتش، زمین و درختان رایج بوده است.
جلوه های طبیعت در تمدن ایران: حضور عناصر طبیعت در هنر، معماری، شعر و ادبیات ایرانیان همواره به چشم می خورد. تداوم این تفکر و فرهنگ مبتنی بر طبیعت از دوران باستان تا دوران اسلامی و امروز موجب آفرینش آثاری شگفت انگیز شده است. ایرانیان مبدع هنر باغسازی بوده اند که زیباترین و باشکوه ترین باغ معبدها را در قالب بهشت های زمینی بنا نهاده اند. ساسانیان بزرگترین منظره سازانِ تاریخ ایران، نیایشگاه، کاخ و شکارگا ه های خود را در دل کوه و در جوار آبهای مقدس بنا می کردند. پارادئز یا پردیس های بسیاری در این دوران برپا شد که تعدادی از آنها امروز با نامهای آتشکده، نیایشگاه مهر، آناهیتا، شکارگاه و کاخ خوانده می شوند.
نوبهار آمد و هنگام طرب در گلزار چه بهاری که ز دلها ببرد صبر و قرار
باد نوروز سحرگه چو ز بستان بگذشت گل صد برگ برون رست ز پیراهن خار (انوری ابیوردی)
احیاء تمدن گذشته: پیشینه منظرین هنر و تمدن ایران ایجاب می کند که چنین قوم و ملتی که طبیعت را به شایستگی پاس داشته اند، برای تداوم آن چاره اندیشی کنند. خوشبختانه بسیاری محوطه های باستانی که همان باغ معبدهای مقدس باشند، در گذر زمان به باغ مزارها و اماکن مذهبی چون امامزاده و قدمگاه بزرگان دین تغییر کاربری داده اند؛ از اینرو نگهداری و مرمت این آثار به جهت گردشگری آیینی نیز قابل توجه است. اگر چه در ایران دوره معاصر میان فرهنگ رایج با تمدن کهن انفکاک بزرگی رخ داد، ولی به همت جوانان و اندیشمندان ایرانی می توان همچنان چراغ فرهنگ تمدن این سرزمین کهنسال را آن گونه برافروخته نگاه داشت که سایر جهانیان نیز از آن بهره مند گردند. صاحبان فرهنگ و هنر طبیعت گرا و منظرین ایران و به خصوص انجمن معماران منظر ایران رسالتی سنگین بر دوش دارند که برای احیاء این میراث مقدس همت گماشته و در عرضه آن ابتدا به هم میهنان و سپس به جهانیان کوشا باشند.
