بیانیه دومین گردهمایی انجمن علمی معماری منظر ایران

نهال نوپای معماری منظر در ایران آرام آرام در حال رشد و بالیدن است. همت و درایت پیشکسوتان که ریشه‌های این نهال هستند با نیروی جوانی در هم آمیخته و نویدبخش چشم‌اندازی درخشان برای معماری منظر در گهواره منظره‌پردازی جهان و ایران است.
این نهال چنانچه در هوای «وحدت» رشد و نمو کند به درخت تنومندی بدل می‌شود که ضامن بقا و انتفاع تک تک اجزا خواهد بود
دومین گردهمایی انجمن معماری منظر ایران در تاریخ ۱۳ اسفندماه ۱۳۹۴ فرصتی مغتنم برای آشنایی هرچه بیشتر اعضا بایکدیگر و تبادل آرا و نظرات در خصوص مسیر پیش روی این انجمن بود. دغدغه‌های جمعی و مشترک اعضا در قالب «‌چالش‌های معماری منظر ایران» در ۶ حوزه مختلف به گفتگو گذاشته شد که ماحصل آن به پیوست این بیانیه آمده است:
هرچند مباحث در حوزه‌های مستقل صورت گرفت اما وجوه مشترکی نیز با یکدیگر داشتند که متأثر از ماهیت معماری منظر و در هم آمیزی علم، فن و هنر در یک بستر اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی است.
جمع حاضر در این گردهمایی به اتفاق معتقدند که رشته معماری منظر به دلیل نوپا بودن نیازمند «معرفی به جامعه» از طریق یک «تعریف ساده و جامع» است تا «جایگاه» خود را در اقشار مختلف باز نماید. این خلاء می‌تواند از طریق معرفی مصداق‌های خوب و «پروژه‌های موفق» منظر صورت گیرد. بدین لحاظ نقش «رسانه‌ها» جدی‌تر می‌شود و نیاز به «ارتباط با مخاطبان» رخ می‌نماید.
ورای «منزلت اجتماعی» این رشته نیازمند «جایگاه حقوقی» است که هم نقش معماران منظر در توسعه‌های محلی و ملی را تبیین کند و هم بتواند از «حقوق صنفی» اعضاء صیانت نماید.
همچنین انتظار می‌رود با «توسعه کمی» آموزش معماری منظر در ایران، انجمن علمی به عنوان یک نهاد ناظر بر «ارتقای کیفیت آموزش» توجه لازم را مبذول داشته و ضعف‌های موجود را پوشش داده و در بلند مدت برطرف نماید.
حاضران در گردهمایی بر ظرفیت‌های داخلی ایران در حوزه معماری منظر اتفاق نظر داشته و می‌پندارند که ایران همچنان که از دیرباز نقش عمده‌ای در تحولات منظر جهان داشته است اراده جمع حاضر می‌تواند این نقش را استمرار بخشیده و در افق نزدیک، برای به فعل درآوردن ظرفیت‌های سرزمینی ایران -همچون ارزش‌های منظرین طبیعی و مصنوع در قالب گردشگری- در مقیاس جهانی اقدام کرد.
اعضای انجمن علمی معماری منظر ایران به مصداق آیه شریفه «‌إِنَّ اللَّهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَومٍ حَتّىٰ يُغَيِّروا ما بِأَنفُسِهِم» معتقدند که می‌بایست در گام‌های کوچک اما هدفمند و استوار به اصلاح امور اقدام کنند و مشکلات موجود را با اتکال به خداوند متعال و حفظ اتحاد و انسجام گروهی از پیش روی بردارند.

 چالش‌های قانونی

هر آن مسئله‌ای که به رسمیت شناخته شدن این انجمن را در بر می‌گیرد، مشمول چالش‌های قانونی انجمن علمی معماری منظر ایران می‌شود. این چالش‌ها به موضوعاتی حول قوانین و مقررات مربوط به اثرگذاری رشته معماری منظر و سازوکار قانونی حضور این رشته در نهادها و ارگان‌های ذی‌ربط می‌پردازند. شاید بتوان گفت مهمترین مسائل و آسیب‌های موجود در نظام حرفه‌ای و اداری مهندسی کشور که معماری منظر را تهدید می‌کند، خلأ «قوانین و مقررات منظر» و نبود جایگاه رسمی برای جامعه معماران منظر است. این موضوع حلقه واسطی بین شکل‌گیری انجمن علمی معماری منظر و «انجمن صنفی معماری منظر» است، چرا که حضور معماران منظر در کسوت یک صنف است که آنها را به عنوان مجموعه‌ای اثرگذار، تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز مطرح می‌سازد. در وهلۀ بعد مسئله «نظام مهندسی و حق امضا» برای معماران منظر، شیوه‌ای رسمی و قانونی برای مطرح شدن آنها در محافل حرفه‌ای و رسمی خواهد بود. این دو موضوع می‌توانند به عنوان بنیان حضور سازمانی و صنفی در جوامع قانون‌گذار، ضامن «حقوق منظر در جامعه حرفه‌ای و ارگان‌های مرتبط» باشد. عدم توجه به مسائل مربوط به حوزه منظر در جوامع مهندسی و اجرای طرح‌هایی بدون نظارت معماران منظر، بخشی از مسائل مربوط به محیط را  مغفول نگاه داشته و «عدالت محیطی و سازگاری اقدامات شهری با محیط» را به چالش کشیده است و چنانچه در مباحث مطرح شده اشاره مؤکدی به «آموزش  شهروندی و مشارکت آنها در توسعه منظر» است یکی از گام‌های مهم در نیل به این هدف بزرگ استفاده از پتانسیل‌های مردمی و عمومی برای تثبیت جایگاه این حرفه است.

مسائل بحث پیرامون چالش‌های قانونی در 6 موضوع فوق به تبادل نظر گذاشته شده است و با راهبری اساتید، دکتر “مجتبی انصاری” و دکتر “مرتضی ادیب” به جمع‌بندی رسیده است. سؤال اصلی در این مباحث نحوۀ دست‌یافتن به جایگاه رسمی و اثرگذاری در قوانین و مقررات نهادها و ارگان‌های مربوط به حوزه منظر و محیط است.

ارائۀ یک تعریف برون‌سازمانی، برای تبیین جایگاه رشته معماری منظر برای نهادها و ارگان‌های تصمیم‌ساز و اثرگذاری بر نحوه قانون‌گذاری و تصمیم‌گیری

برای حل چالش‌های قانونی و بر اساس نظرات اعضای انجمن، در مجموع دو سیاست کلی حاصل شد. نخستین سیاست که به تبیین جایگاه جامعه معماران منظر می‌انجامد تا در مراحل بعد اثرگذاری آنها را به دنبال داشته باشد، ارائه یک منشور واحد است که تعریفی از معماری منظر به سازمان‌ها، نهادها و ارگان‌های مربوط بیان کند.

خلأ یک تعریف جامع و همه‌ فهم

نظر به گرایش‌های جدید معماری منظر که در محافل علمی مطرح می‌شوند و بیان آنها گاه در بین خود پژوهشگران، حرفه‌مندان و دانشجویان این رشته نیز به چالش کشیده می‌شود، پیش‌بینی این موضوع که هنوز این رشته در مجامع خارج از دایره معماران منظر تعریف روشن و ملموسی نداشته باشد سخت نیست. این موضوع نشان از پویایی این رشته دارد و بیانگر نو بودن مباحث مربوط به آن است؛ اما از طرفی این مشکل را به دنبال دارد که معماران منظر در ارائه تعریفی واحد، همه‌فهم و ملموس به سایر حرفه‌ها و تخصص‌های مرتبط دچار ضعف سازمانی هستند. علی‌رغم این موضوع باید تعریف گرایش‌های مختلف معماری منظر (منظر طبیعی، منظر شهری، منظر میراثی و …) را نیز بر پیچیدگی موضوع افزود.

راه‌های ارائه تعریف به دیگران

آنچه حضور گرایش منظر را از سایر گرایش‌های دیگر در حوزه‌های شهری، فرهنگی و … متمایز می‌کند، نگاه کل‌نگر و جامعی‌ست که این دیسیپلین به همه پدیده‌ها دارد، اما این موضوع نکته‌ای نیست که بتوان به راحتی در محافل حرفه‌ای و اداری به دیگران فهماند. آنچه در ارائه این تعریف، مهم و اثرگذار است بیان ملموس تفاوت‌های معماری منظر است و این که ما دقیقاً قادر به انجام چه شرح خدماتی هستیم که دیگران یا نمی‌توانند انجام دهند یا رویکردی را که منظر به آن موضوعات دارد درپیش نمی‌گیرند. این موضوع نیز مستلزم بیان ضرورت وجود این رویکرد و توانایی معماران منظر است.

اثرگذاری در تصمیم‌گیری‌ ها و تصویب قوانین و مقررات، از بالا (با نفوذ در کمیسیونها و کمیته‌های علمی و تخصصی) و پایین (آگاه‌سازی مردم که به ایجاد سازمانهای مردم‌نهاد در راستای تحقق اهداف معماری منظر در جامعه بینجامد)

سیاستی که پس از آگاه‌سازی جوامع قانون‌گذار نسبت به تعریف و ماهیت معماری منظر مطرح می‌شود، اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم در تصمیم‌گیری‌هاست. این اثرگذاری به دو نحو مطرح شده است. نحوه نخست، از طریق پیشنهاد و نفوذ در کمیته‌های تخصصی است که مسئولان را از تصمیمات غیرتخصصی بازمی‌دارد و دوم ایجاد آگاهی و بیداری عمومی نسبت به موضوعات مربوط به معماری منظر تا از طریق مشارکت‌ها یا تجمع‌های عمومی مانع از تصمیمات نابجای مسئولین شوند.

تلاش برای تشکیل کمیته‌ های تخصصی

هرچند نبود چنین نهادهایی در بدنه مدیریتی بسیاری از سازمان‌های کشور مانع از تصمیم‌ها و قانون‌گذاری‌های نابجا در حوزه‌های مختلف نشده است، اما به طور خاص نبود تخصص معماری منظر در کمیته‌هایی که وجود خارجی نیز دارند به پیکره قانونی این گروه از متخصصان، آسیب‌های بسیاری زده است. بنابراین اولاً باید تلاش بسیاری برای راهیابی این تخصص در کمیته‌های فنی موجود صورت گیرد و ثانیاً پیشنهادهایی برای تشکیل کمیته‌های تخصصی ارائه شود که علاوه بر سایر رشته‌ها به جایگاه تصمیم‌سازی معماری منظر نیز در آنها شود.

آگاهی و تدوین قوانین و مقررات درون‌سازمانی

برای افزایش عمق اثرگذاری حضور در نهادها و ارگان‌های مربوط، علاوه بر آگاهی از قوانین و مقررات روز دنیا و تجارب موفق جهانی در زمینه معماری منظر، به خصوص در کشورهایی که از نظر فرهنگی و اقلیمی شباهت بیشتری به کشور ما دارند، پیش‌تر لزوم تصویب ضوابط و مقرراتی در درون نهادهای معماری منظر که تأیید، تعهد و تقیّد خود معماران منظر را در پی داشته باشد، برای ارائه به نهادهای رسمی احساس می‌شود. در غیر این صورت در ازای نقدی که بر سایر نهادها خواهد شد، جایگزینی برای اثرگذاری معماری منظر وجود نخواهد داشت. در ادامه متخصصان منظر خواهند توانست در هر حوزۀ معماری منظر، قوانینی را به نهاد مربوط ارائه دهند. به عنوان مثال پیرامون منظر فرهنگی با سازمان میراث فرهنگی، پیرامون منظر طبیعی با سازمان محیط زیست، پیرامون منظر شهری با شهرداری‌ها و … تبادل اطلاعات داشته باشند.

آگاه‌سازی عمومی و استفاده از پتانسیل‌های مردمی

حساسیت مردم و سازمان‌های مردم‌نهاد همواره توانسته است نسبت به مسائلی بزرگ یا کوچک اثرگذار باشد. این موضوع یک حقیقت بسیار پررنگ در جوامع امروز است که غالباً توسط متخصصان نادیده گرفته می‌شود. آگاهی مردم نسبت به اهمیت حضور درختان و آثار زیست‌محیطی آنها، امروزه باعث شده قطع درختان کهنسال در شهر با اعتراض مردمی مواجه شده و مانع از اقدامات مخرب بعدی شود. این مسئله نسبت به سایر موضوعات معماری منظر نیز قابل تعمیم است. برانگیختن حساسیت مردم نسبت به نماهای شهر یا رودخانه‌های شهر یا مراکز تاریخی و ارزشمند آنها می‌تواند مانع از بسیاری اقدامات نامناسب باشد که شاید یک فرد حتی در جایگاه متخصص هم نتواند اثر قابل توجهی بر آنها بگذارد.

در جریان نهادن مردم نسبت به اقدامات منظر

این راهکار علاوه بر این که کلمه و اصطلاح «معماری منظر» را در ادبیات عامّه مردم وارد می‌کند، آنها را در زمینه‌های مربوط به منظر صاحب نظر و رأی می‌سازد تا بتوانند در مورد سایر اقدامات مربوط اثرگذار باشند. قرار دادن طرح‌های معماری منظر در معرض دید شهروندان یا گاه نظرسنجی از آنها به خصوص در محله‌ها و جوامع کوچک و قابل کنترل‌تر یکی از راه‌های آگاه‌سازی مردم نسبت به پروژه‌های معماری منظر است. در این راستا، علاوه بر جلب مشارکت شهروندی برای ارتقاء کیفی پروژه‌ها، آگاهی آنها نسبت به موضوع معماری منظر بیشتر خواهد شد.

شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ ها

با دنبال کردن منطق قبل، با نفوذ در رسانه‌های جمعی و بیان دیدگاه‌های تخصصی و حرفه‌ای در غالب موضوعات عمومی معماری منظر، می‌توان به شیوه‌ای غیرمستقیم در روندهای قانون‌گذار و تصمیم‌ساز اثرگذار بود. یکی از ابزارهای مهم اطلاع‌رسانی در غالب رسانه‌های جمعی مانند صداوسیما و شبکه‌های اجتماعی و … است. شرکت در برنامه‌های این رسانه‌ها یا ایجاد پایگاه‌هایی که بیشتر با عموم مردم – و نه متخصصان و دانشجویان- سروکار دارند، از مهمترین راه‌های دنیای تکنولوژی در قرن حاضر برای آگاه‌سازی مردم و برانگیختن احساس و اندیشۀ عوام نسبت به موضوعی خاص است. در یک فرایند ادامه‌دار، این آگاهی می‌تواند بر تصمیمات خواص و مقامات قانون‌گذار اثر بگذارد.

چالش‌های جهانی شدن

منظر به مثابه دانش عصر جدید تمدن بشر و دوران خروج دوآلیسم دکارتی که جهان را فقط به عرصه عینی و ذهنی تبدیل می‌کرد، با سرعت زیادی در محافل دانشگاهی، پژوهشی و کاربردی در حال توسعه است. جامعه ایران نیز با پشتوانه غنی تمدن خود که مفهوم منظر را از دوران باستان می‌شناخت و متناسب با آن اقدام به خلق محصولات فرهنگی همچون باغ ایرانی نموده بود، می‌تواند در روند توسعه توسعه فرهنگی جهان نقش ممتازی ایفا کند. این مهم از جمله بر عهده متخصصان ایرانی منظر است که در باشگاه جهانی منظر بتواند نقش آفرینی کنند. مهمترین چالش‌های پیش روی این مسیر عبارت است از :

الف : عوامل درونی

• عدم تسلط به زبان‌های بین‌المللی توسط متخصصان منظر
• ضعف رسانه‌ای برای توسعه ارتباطات
• ضعف ارتباطی دانشگاهی

ب : عومل بیرونی

• فقدان رویدادهای تخصصی تراز اول جهان در ایران (پروژه و مسابقه)
• ناشناخته بودن ظرفیت تمدن ایران در حوزه منظر برای جهان
• توجه جهان به دنیای غرب و نادیده ماندن تمدن‌های شرقی مشابه ایران

چالش‌های آموزشی

توسعه معماری منظر در کشور ایران و دستیابی به جایگاه علمی و حرفه‌ای آن در روند برنامه‌های کشور نیازمند ارتقاء و انطباق برنامه‌های آوزشی با نیازهای پیش گفته است. در عین حال رشد روزافزون مراکز آموزشی معماری منظر در دانشگاه‌های کشور موانعی را پیش روی توسعه آن به وجود آورد. این بخش از گزارش به مهمترین موانع رشد معماری منظر در بخش آموزش اشاره می‌کند :

الف : محتوای دروس

• تدوین دروس تخصصی وسط اساتید متخصص
• کمبود سرفصل دروس در ارتباط با شرایط بومی ایران
• نشناخته بودن رشته در مقطع کارشناسی
• ضعف ارتباط دروس با فضای حرفه‌ای

ب : ارتباط‌های میان رشته‌ای

• ناشناس بودن تعریف علمی رشته منظر در سطح جامعه و تخصص‌های مرتبط
• نبود کارورزی برای توسعه ارتباط با جامعه
• تعریف نشدن فصل مشترک منظر با رشته‌های مرتبط

چالش‌های اقتصادی

با توجه به توسعه آموزش معماری منظر در ایران و افزایش فارغ‌التحصیلان این رشته، و همچنین نیاز اساسی جامعه ایران به دانش منظر، تبدیل فرآیند علمی منظر به یک فرآیند اقتصادی، لازم است. قطع به یقین، در راستای انجام این تبدیل فرآیند، چالش‌های اقتصادی فراوانی رخ می‌دهد. در مباحث مطرح شده در این گروه، به سرپرستی اساتید محترم، جناب آقای دکتر زندیه و آقای دکتر شرقی، موارد مختلفی از این چالش‌ها بررسی شد که در ادامه خواهد آمد.
در بحث‌های مطرح شده در نشست این گروه، دسته‌بندی زیر برای بررسی چالش‌های اقتصادی مطرح شد که در هر مورد، توضیح آن ارایه خواهد شد. بحث‌ها پیرامون دو محور کلی مطرح شد. اول، درآمدزایی و حمایت صنفی برای معماران منظر، و دوم، درآمد زایی از طریق اجرای پروژه‌های منظرین.

1. سرمایه‌گذاری در پروژه‌های منظر

• در عمده پروژه‌های منظر، ارکان حاکمیتی، نقش پررنگی دارند. البته می‌توان با استفاده از سرمایه بخش خصوصی پروژه‌هایی را که توان بازگشت سرمایه دارند، به آنها سپرد. به عنوان مثال در پروژه‌هایی شبیه آزادراه‌ها، در جهت ارتقا استراحتگاه‌ها، پروژه‌های منظر ضمن افزایش کیفیت پروژه، درآمدزا نیز هستند.

2. به رسمیت شناختن تخصص و حرفه منظر

• عمده وقت جلسه به این قسمت از بحث اختصاص یافت. موارد زیر از عمده بحث‌های مطرح شده بود:

1- اخذ اعتبار و مهر نظام مهندسی منظر
2- تهیه نقشه برای طراحی حیاط و بام سبز و به خصوص نمای ساختمان‌ها با تایید معمار منظر
3- تهیه نقشه‌های طرح کاشت با تایید معمار منظر
4- معرفی و تبلیع معماری منظر در مجامع تخصصی و غیر تخصصی، به عنوان یک حرفه

3. ساخت و سازها و طراحی‌های اقتصادی

• در این قسمت، علاوه بر مباحث مطرح شده در سایر موارد، به یک مطلب عمده اشاره شد. با توجه به محدودیت در پروژه‌های بزرگ و متوسط، لزوم حضور معماران منظر در پروژه‌های کوچک، به شدت وجود دارد. مهم‌ترین گونه پروژه‌های کوچک، ساختمان‌های مسکونی و شهری، است.

4. مدیریت کردن پروژه‌ها توسط متخصصان منظر و کارآمد کردن پروژه‌های منظر

• تهیه ضوابط و چک لیست‌های مشخص جهت انجام پروژه‌های منظر
• لزوم به خدمت گرفتن معماران منظر در شرکت‌های مشاور

5. توانایی علمی منظر در توسعه گردشگری

• با توجه به نیاز توریست‌ها به امنیت، امکانات و خدمات، و همچنین توجه به تجربه‌های جهانی، پروژه‌های منظر به شدت بر جذب توریست، تأثیر مثبت دارند. این تأثیر چه در پروژه‌های شهری و چه در پروژه‌های خارج از شهر( مانند مجموعه دیر گچین) به شدت محسوس است. در مورد پروژه‌های شبیه مجموعه دیر گچین، می‌توان طراحی و اجرای طرح را به گروه‌های متخصص منظر واگذار کرد. سپس مدیریت مجموعه را برای مدت زمان مشخص به همان گروه واگذار کرد تا با جذب توریست، درآمدزایی داشته باشند. لازم به ذکر است که امثال این گونه مجموعه‌ها در کشور ما به تعداد زیاد موجود است و با یک برنامه‌ریزی صحیح و کمک گرفتن از گروه‌های متخصص منظر، هم مجموعه‌های میراثی حفاظت می‌شوند و هم درآمدزایی این گروه‌ها تضمین می‌شود.

 چالش‌های حرفه‌ای

دانستن مسیر حرفه‌ای روشی برای رسیدن به اهداف شغلی و دستیابی به زندگی مورد رضایت دانش آموختگان است. به راستی آیا امروز، معماران منظر جوان ایران قادر خواهند بود مسیر حرفه‌ای شان را به درستی ترسیم کنند؟ آیا آن‌ها در جایگاه حرفه‌ای خود احساس رضایت و مفید بودن دارند؟ یک معمار، با این باور رشته‌ای تخصصی چون معماری منظر را برای ادامه تحصیل بر می‌گزیند که در آینده ارزشی متفاوت از سایر معماران کسب خواهد کرد. با چنین باوری، پس از فراغت از تحصیل وارد بازار کار می‌شود اما در میدان رقابتی میان کارفرمایان، مشاوران و پیمانکاران به چالش‌های فراوانی بر می‌خورد که اعتماد به نفس دوران دانشجویی‌اش را کم رنگ می‌سازد و او را به همان عنوان سابق‌اش، معمار، فرا می‌خواند. در این میان سؤال کلی مطرح این است که : جایگاه حرفه‌ای  و نقش ما به عنوان معمار منظر در کدام قست برنامه‌های توسعه ملی از مقیاس کلان تا خرد، و توسعه‌های بخش خصوصی تعریف می‌شود؟ آیا تخصص معماری منظر مستقل از سایر تخصص هاست یا وابسته به آن‌ها؟ ارتباط میان این تخصص و سایرین در امتداد هم تعریف می‌شود یا در موازات با یکدیگر؟ شرح وظایف و شرح خدمات معماری منظر و مسئولیت‌های قانونی و حقوقی معمار منظر در پروژه‌های عمرانی دولتی و خصوصی چیست و توسط کدام نهاد احصا و احراز می‌گردد؟
به دنبال پرسش‌های بالا و هم زمان با گردهمایی مورخ 13 اسفندماه 1394 که با حضور اساتید و دانشجویان معماری منظر در کاروانسرای دیرگچین برگزار شد، در کارگروه چالش‌های حرفه‌ای، به راهنمایی و مدیریت جناب آقای دکتر محمدرضا مثنوی و جناب آقای دکتر محمدرضا مهربانی گلزار و مشارکت تعدادی از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته معماری منظر ، چالش های پیش روی معماران منظر پس از ورود به جامعه حرفه‌ای به بحث و تبادل نظر گذاشته شد. در ادامه، مباحث مطرح در این جلسه به طور خلاصه دسته‌بندی و ارائه شده است.
چالش‌های حرفه‌ای پیش روی معماران منظر را می‌توان در سه محور کلی زیر خلاصه کرد که هرکدام شامل ریز محورهای دیگرند:

• فقدان تعریف جامع و مانع از رشته معماری منظر

گام نخست برای هویتمند کردن معماران منظر، ارائه یک تعریف دقیق از رشته معماری منظر است که حدود آن را به روشنی مشخص سازد، جایگاه‌اش را در ارتباط با سایر تخصص‌های مرتبط روشن کند و ساز و کار تعامل با آنها را تدوین نماید. با وجود یک تعریف جامع و مانع روند شناساندن رشته به جامعه حرفه‌ای و غیرحرفه‌‌ای نیز تسهیل خواهد شد. همچنین تعریف پروژه‌های منظر به درستی ممکن می‌شود. پروژه ‌های منظر در سه مقیاس کلان، میانی و خرد قابل پیگیری‌اند و می‌بایست در هر سه مقیاس تعریف روشنی از آنها صورت گیرد.

• نداشتن پروانه اشتغال در سازمان نظام مهندسی،
• الزامی نبودن ملاحظات محیطی و طراحی منظر در طرحهای عمرانی دولتی و خصوصی
• ضروری نبودن تخصص معماری منظر در آیین نامه تشخیص صلاحیت و رتبه‌بندی شرکت‌های مشاور و پیمانکار را می‌توان نتیجه فقدان تعریفی روشن از حرفه دانست.
• عدم شناخت کافی و صحیح از تخصص معماری منظر در تمامی سطوح جامعه و نبود ارتباط معنادار بین حرفه معماری منظر و صنعت

متأسفانه چه در سطح جامعه و چه در سازمان‌های مرتبط با پروژه‌های عمرانی، شناخت صحیحی از منظر وجود ندارد و این مسئله در شهرستان‌ها بغرنج‌تر است. این عدم شناخت سبب می‌شود که :

• پروژه‌های منظر از مقیاس کلان تا خرد در مسیر صحیح خود قرار نگیرند و اساساً به عنوان پروژه منظر تعریف نشوند؛
• ساز و کار صحیحی برای حضور معماران منظر در پروژه های مرتبط با آن ها تدوین نگردد؛
• رویکردهای رشته معماری منظر با رویکردها و سیاست گذاری‌های شهری هم سو نباشد؛
• در برنامه‌های عمرانی و طرح‌های توسعه‌ای ردیف بودجه‌ای برای پروژه‌های منظر تعریف نشود (بخش اندکی از این فعالیت‌ها امروزه زیر مجموعه رشته معماری و در قالب فعالیت طراحی محوطه تلقی می‌شوند)؛

و درنهایت نیاز به حضور و ایفای نقش نیروی متخصص منظر در مشاوران  احساس نیاز نشود.

• ضعف‌های حوزه آکادمیک و آموزش معماری منظر

بزرگترین ضعف جامعه آکادمیک معماری منظر تاکنون را شاید بتوان در نداشتن یک چارچوب از اهداف و وظایف معماری منظر در پروژه‌های عمرانی و توسعه‌ای بخش دولتی و خصوصی دانست. در این میان نبود شرح خدمات مهندسی معماری منظر (مصوب و ابلاغ شده از سوی سازمان برنامه و بودجه- نظیر شرح خدمات مشاوره معماری تیپ3 و تیپ 12 ) بر ابهامات وظایف محوله و کنترل و تصویب آن‌ها می‌افزاید. واضح است که تدوین یک شرح خدمات مهندسی کمک شایانی به شناخت رشته معماری منظر و درک تفاوت های آن با سایر تخصص‌ها، خواهد نمود. در همین راستا تدوین استانداردهای جامع رشته معماری منظر سبب یک دستی بیشتر حرفه‌مندان بوده و از بسیاری خطاهای احتمالی جلوگیری خواهد کرد. از سوی دیگر نبود یک مرامنامه اخلاقی که معماران منظر را به اخلاق حرفه‌ای شان آگاه سازد از دیگر ضعف‌ها و چالش‌های پیش روی جامعه آکادمیک و حرفه معماری منظر است.
در حوزه آموزش نیز چالش پیش رو در ترجمه مباحث نظری به واقعیت‌های عملی حرفه نهفته است. هرچه برنامه‌های آموزشی به واقعیت جامعه حرفه‌ای نزدیک‌تر شوند موفق تر خواهند بود. امروزه در دانشگاه ها نحوه تعامل با کارفرما و رفتار حرفه ای آموزش داده نمی شود و همین امر بعدها به نقطه شروع معضلات حرفه‌ای تبدیل می‌گردد. با این وصف تعریف دوره‌های اجباری کارآموزی-کارورزی یا ارتباط با صنعت ضروری به نظر می‌رسد.
پاسخگویی و ارائه راه حل به تمامی چالش‌های مذکور را می‌توان ابتدا از درون جامعه معماران منظر ایران آغاز نمود و در این راه اقدامات عملی مؤثری انجام داد تا به تدریج جامعه نیز متأثر شود.

چالش­های اجتماعی

انسان موجودی اجتماعی بوده و بقا و موفقیتش به زندگی در جامعه وابسته است. معماران منظر نیز به عنوان بخشی از جامعه از این قاعده مستثنی نبوده و برای رسیدن به جایگاه حرفه­ای مطلوب خود نیازمند شناخته شدن در جامعه و کسب پایگاه اجتماعی هستند که این امر با معرفی این رشته به جامعه و شکل گرفتن تعامل موثر بین این متخصصین و جامعه محقق می­شود. از طرفی نقش اجتماعی معماری منظر نیز، افزایش کیفیت زندگی، کاهش تنش و توجه به سلامت و رفاه انسان و بوم است در نتیجه فعالیت معماران منظر مستقیما روی زندگی اجتماعی جامعه موثر است. با این وجود در جامعه ایران این رشته هنوز در میان مردم شناخته شده نیست و در نتیجه رابطه موثری بین جامعه و معماران منظر شکل نگرفته و مسئله جنسیت نیز در این حرفه (مانند تمامی حوزه­های طراحی) و پتانسیل­های حرفه­ای این طیف مطرح می­باشد. این بحث که به چالش­های اجتماعی معماری منظر در ایران می­پردازد تحت عناوین معرفی معماری منظر به جامعه، رابطه معماران منظر با جامعه و شهروندان و نسبت معماران منظر زن و مرد و تاثیر آن در این حرفه با مدیریت آقای دکتر احمدعلی فرزین و دکتر مهدی فاطمی صورت گرفته است.

معرفی معماران منظر به جامعه

• عدم آشنایی جامعه با واژه منظر به معنای حرفه­ای آن و مطرح شدن این واژه فقط در حوزه ادبیات در گذشته
• مطرح شدن و تعریف واژه فقط در سطح تخصصی و نه به صورت قابل فهم برای عوام جامعه
• برخورد نداشتن مردم با رشته به دلیل تحصیل تخصصی آن در سطوح کارشناسی ارشد و دکترا
• وجود نداشتن مصداق­های عینی و نمونه­های خوب پروژه­های منظر و فضاهای شهری موفق
• عدم درک تفاوت خروجی رشته­های مختلف مانند معماری منظر، طراحی شهری، فضای سبز و…

رابطه معماران منظر با جامعه و شهروندان

• عدم وجود تبلیغات و رسانه در جهت معرفی رشته و ایجاد تعامل
• عدم وجود امکان نقد پروژه­های معماری منظر
• عدم نفوذ حوزه منظر در عرصه خصوصی شهروندان و محدود شدن به دستگاه­های دولتی
• عدم نفوذ فارغ­التحصیلان معماری منظر در دستگاه­های اجرایی در جهت به رسمیت شناختن در نگاه کارفرما
• عدم درک مردم از اهداف منظر که در راستای ارتقای کیفیت زندگی مردم از جمله همه اقشار و گروه های سنی است

نسبت معماران منظر زن و مرد و تأثیر آن در این حرفه

• نفوذ کم بانوان معمار منظر در سمت­های اجرایی در دید کلان کشور و در نتیجه کاهش استفاده از ظرفیت­های این طیف از معماران منظر

در ادامه این بیانیه به همت اساتید و سردبیران آن در 6 موضوع ارائه شده است. چشم‌انداز این بیانیه و راه تعالی این جمع گرچه دور و دیر می‌نماید، اما همت اعضاء فعال جوان و پشتیبانی اساتید با تجربه بی‌شک ضامن رسیدن است.

گر مرد رهی، غم مخور از دوری و دیری            دانی که رسیدن، هنر گام زمان است.